سوغات شهرهای مختلف ایران

مرکز صنایع دستی چرم استان در شهر همدان است. کیف، کفش، کمربند چرمی همدان از مرغوبیت و شهرت بالایی برخوردار است. از صنایع دستی رایج استان همدان، گیوه بافی است.

● استان مرکزی

سوغات استان مرکزی انواع مواد خوراکی از جمله انار انگور ،لبنیات، کشمش ،گردو، بادام، شیره انگور است و صنایع دستی مانند انواع فرش و قالیچه گلیم، معرق و گیوه است.

● استان همدان

مرکز صنایع دستی چرم استان در شهر همدان است. کیف، کفش، کمربند چرمی همدان از مرغوبیت و شهرت بالایی برخوردار است. از صنایع دستی رایج استان همدان، گیوه بافی است. گیوه، نوعی کفش نرم، سبک، مقاوم، خنک و ارزان قیمت است که رویه آن، از نخ پنبه ای تابیده شده و زیره آن، از چرم یا آجیده انتخاب می شود. بافت رویه این کفش عمدتا در روستاهای نهاوند و روستای آرتیمان در تویسرکان و بافت زیر آجیده در ملایر رایج است. شهرستان تویسرکان یکی از قطبهای تولید گردو در کشور بوده و گردوی آن از مرغوب ترین انواع گردو در جهان است. از اواخر شهریورماه تا نیمه اول مهرماه هر سال درختان قطور و بلند گردو را با چوبهای بلندی که \\\\"نیزه\\\\" خوانده می شوند گردو تکانی می کنند که منظره آن دیدنی و بسیار جالب است. صنعت سفالگری و سرامیک سازی در شهر لالجین از توابع شهرستان بهار در ۲۰ کیلومتری شهر همدان از رونق و شهرت بسزائی برخوردار است.

● استان کهگیلویه و بویراحمد

دست بافته های عشایر استان مهمترین صنایع دستی استان را تشکیل میدهند قالی میدهند . قالی گبه گلیم گچمه (که ترکیبی از گلیم و قالی است) جاجیم و خورجین از جمله این دست بافته‌ها هستند که استفاده از رنگهای طبیعی و شاد بهمراه نقوش از طبیعت آنرا زیبا و دل انگیز میسازد. انواع محصولات کشاورزی مانند گردو عسل روغن محلی لبنیات سیب انگور نیز از جمله سوغات این استان به شمار می آیند.

● استان گلستان

محصولات صنایع دستی استان گلستان از طبیعت منطقه و نیازهای خاص آن شکل گرفته است که برخی از آنها چون قالی ترکمنی در ایران بی نظیر است.
در حال حاضر استان گلستان یکی از قطبهای مهم تولید کننده فرش ترکمنی، قالیچه، پشتی، قارچین، گلیم، نمدبافی، گلدوزی، سوزن دوزی، ابریشم دوزی بر پارچه، زیور آلات ترکمنی ، ساختن آلات موسیقی، سبد بافی، ریسندگی و بافندگی الیاف، پارچه بافی و تولید وسایل چوبی است. از دیگرسوغاتی های این استان می توان به شال و روسری ترکمنی و خاویار اشاره کرد. از بهترین جاها برای خرید صنایع دستی و سوغاتی بازار دائمی و قدیمی گرگان است که داخل بافت قدیمی شهر گرگان قرار دارد، همچنین بازار های روزهای هفتگی نیز از مهمترین مراکز عرضه صنایع دستی وماهی هستند.

● استان گیلان

صنایع دستی به ویژه صنایع دستی روستایی نوعی فعالیت اقتصادی است که آمیختگی شدید آن با سنت ها عادات و بینش سازندگان و همچنین تاثیر محسوس محیط جغرافیایی در این صنعت موجب تمایز آن از فرآورده های می شود. در نقاط مختلف گیلان و با توجه به فرهنگ هر منطقه صنایع دستی خاصی رواج دارد از جمله:
سفالگری در املش و روستای جیرده شفت، شال بافی که ویژه تالش ها و گالش ها است. چوموش دوزی یا چارق دوزی که در ماسوله رایج است. همچنین حصیر بافی و بامبو بافی،قالی و گلیم بافی و قلاب دوزی در مناطق مختلف استان رایج است. صنایع چوبی استان و دست ساختهای هنرمندان گیلانی بسیار مورد علاقه گردشگران است که یکی از نمونهای زیبای کار های چوبی، صندوق های مخصوصی به نام بولاکی است. از دیگر سوغاتی های این استان می توان به کلوچه لاهیجان و فومن، زیتون رودبار و برنج آستانه اشرفیه و چای لاهیجان اشاره کرد.

● استان لرستان

با توجه به ترکیب جمعیتی عشایری، روستایی و شهری در استان و متناسب با نوع فعالیت آنها صنایع دستی نیز متفاوت و متمایز میباشد. اکثر دست ساخته ها و بافته های عشایری و روستایی استان، سیاه چادر، قالی، گلیم، چیت، جاجیم بافی و رنگرزی میباشد که بیشتر جهت مصرف داخلی تولید می نمایند و صنایع دستی شهری استان خراطی، ورشو سازی، نمد بافی، قالی بافی و گلیم بافی میباشد. که عمده سوغاتی های استان را تشکیل میدهد. عسل لرستان که از نظر مرغوبیت و ارزش غذایی در سطح بالایی میباشد یکی دیگر از محصولات سوغاتی استان بشمار میرود.

● استان مازندران

گلیم بافی، جاجیم بافی، ظروف سفالی، ظروف و مجسمه های چوبی و نمدبافی از مهمترین صنایع دستی استان مازندران محسوب هستند که عمدتا در نواحی کوهستانی استان تولید و در سراسر منطقه عرضه میشوند. در این میان محصولات چوبی و نمدبافی از شهرت بیشتری برخوردارند. برنج، مرکبات، مرباها و ترشیجات از مهمترین مواد غذایی هستند که بعنوان سوغاتی مازندران محسوب میشوند

● استان قزوین

سوزن دوزی، گلابتون دوزی، ساخت جعبه های آینه دار و حکاکی و قلمزنی از مهم ترین صنایع دستی استان هستند.فرش و سفال قزوین نیز معرف است. همچنین قزوین را پایتخت هنر خوشنویسی ایران نامیده اند. انواع شیرینی بویژه باقلوا و محصولات باغی مانند بادام، پسته، فندق، انگور، کشمش، انار سنگان، سیب، زردآلو، ذغال اخته و... از دیگر سوغاتی های قزوین به شمار میرودند.

● استان قم

▪ فرش ابریشم:
فرش ابریشم دستباف قم از نفیس ترین صنایع دستی است که از نظر رنگ آمیزی و طرح و نقشه اصیل ایرانی و کیفیت طرفداران بسیاری دارد.
▪ سفال و سرامیک:
این هنر دستی، با سابقه دیرینه خود در طرح های خاص خود طرفداران زیادی در داخل و خارج از کشور دارد.
▪ منبت کاری چوب:
نقوش و طرح های زیبایی است که بر روی انواع میز و صندلی و صنایع چوبی کنده کاری می گردد و این صنعت دستی در قم به دست استادکارانی بسیار ماهر و زبردست ساخته می شود.
▪ سوهان قم:
از بهترین شیرینی های محلی استان بوده که به ذائقه تمامی مردم دنیا خوشایند است. این شیرینی از آرد، جوانه گندم، شکر، روغن، مغز پسته و بادام، هل و زعفران در دو نوع، لقمه ای و گل گرد تهیه می شود.

● استان کردستان

مهمترین صنایع دستی استان شامل فرش، گلیم، سجاده، نمد، نازک‌کاری، زیورآلات کردی و آلات موسیقی است. فرش سنندج در نوع خود بی‌نظیر است و فرش و گلیم بیجار نیز معروفیت خاصی دارد. شاید بتوان گفت بعد از فرش، مهمترین سوغات استان صفحه شطرنج و سایر مصنوعات چوبی است که توسط هنرمندان حرفه‌ای این دیار ساخته و روانه بازار می‌شود.

● استان کرمان

قالی کرمان که از نظر بافت و طرح بسیار زیبا و منحصر به فرد است از مهمترین صنایع دستی کرمان و ایران است . پته دوزی نیز که نوعی سوزن دوزی است در کرمان رواج دارد.
پسته، انواع خشکبار، قوتو از جمله مهم ترین سوغاتی های کرمان است.

● استان کرمانشاه

نمدمالی در مناطق روستایی و شهری رایج است. قصرشیرین و اسلام آباد غرب و سرپل ذهاب مراکز عمده نمدمالی است. گیوه کشی نیز در شهرها رواج دارد و گیوه های منطقه به واسطه سبکی، راحتی، خنکی، مقاومت و ارزانی معروف است. گلیم بافی از دیگر صنایع دستی رایج است .بهترین نوع آن در هرسین بافته میشود که به هرسینی معروف است. همچنین روغن کرمانشاهی و شیرینی کاک و نان برنجی از معروفترین سوغاتی های کرمانشاه هستند.

● استان زنجان

صنایع دستی و سوغاتی های مهم زنجان عبارتند از: انواع چاقو (قلم تراش، جیبی، دسته ملیله، کارد آشپزخانه و...) ملیله (انواع پایه های استکان، سینی، قاشق و چنگال غذا و چایخوری، کاسه، گلدان، قاب عکس و ...) چارق (نوعی کفش روفرشی بسیار زیبای زنانه) و فرش و گلیم دست باف. از کارهای دستی بومی زنجان ساخت وسایل نقره ای و بندرت طلایی بصورت ملیله کاری است که در اوایل فقط در زنجان معمول بوده که در زمان رضاخان تعدادی از هنرمندان زنجانی به تهران و اصفهان کوچ کردند و این هنر ظریف را در آن شهرها رواج دادند.از دیرباز در سراسر ایران هرگاه سخن از زنجان به میان آید نقش چاقوهای آن در اذهان پدیدار میگردد و در بسیاری از سرزمینهای دور و نزدیک چاقوهای ظریف و با دوام زنجان معروف است. فرش، گلیم و جاجیم زنجان از معروفیت خاصی برخوردارند. چارق دوزی یکی دیگر از هنرهای دستی است که دستهای ظریف هنرمندان زنجانی در تولیدشان مهارت ویژه ای دارند این چارقها مشخصا زنانه بوده و استفاده از آن جنبه تشریفاتی و تفننی دارد.و مناسبترین سوغات شهر محسوب میشود.

● استان سمنان

از صنایع دستی رایج در استان می توان به انواع جاجیم، قالی، گلیم، قالیچه، سفره‌های قلمکار، سفال سرامیک و نمد اشاره کرد. پسته دامغان نیز از بهترین سوغاتی‌های این استان است.

● استان سیستان و بلوچستان

از جمله مهم ترین صنایع دستی این استان می توان به حصیر بافب، سوزن دوزی و خامه دوزی و سفالگری اشاره کرد.
▪ حصیر بافی:
با توجه به نی زارهای اطراف دریاچه هامون۷ ساخت انواع محصولات حصیری از نوعی نی که در محل به نام \\\\"لوخ\\\\" معروف است در این مناطق رونق فراوانی دارد. همچنین در مناطق مرکزی و جنوب شرقی استان نیز از برگهای نوعی نخل بنام محلی \\\\"داز\\\\" انواع محصولات حصیری بافته می شود.
▪ سوزن دوزی و خامه دوزی:
یکی از صنایع بسیار معروف این استان سوزن دوزی است که خاص زنان بلوچ است. محصولات سوزن دوزی تنوع بسیار دارد و از لباس و رومیزی تا وسایل تزئینی را در بر می گیرد. خامه دوزی نیز شبیه سوزن دوزی است که در بافت محصولات از آیینه های ریزی برای تزیین استفاده می شود. رومیزی ، کلاه، جلیقه و پیش سینه از جمله مهم ترین چیزهایی است که بر روی آنها خامه دوزی می شود.
▪ سفال کلپورگان:
در روستای کلپورگان شهرستان سراوان سفالگری سابقه شش تا هفت هزار ساله دارد. از ویژگی های خاص سفال گلپورگان آن است که اولا تنها زنان به سفالگری اشتغال دارند. در ساخت ظروف و اشیاء سفالی از چرخ سفالگری استفاده نمی شود و شکل دهی با دست است.

● شیراز

ریسندگی، فلزکاری ،خاتم کاری، قالی بافی ،حصیربافی , منبت کاری کنده کاری ظروف سفالی گیوه دوزی نمد مالی خراطی چرم سازی ،سنگ تراشی و شیشه گری مهمترین محصول صادراتی و سوغاتی , خرما ، انجیر , آبلیمو ،مسقطی قالی گلیم گبه انواع ترش جات عرقیات سفید آب , کیسه حمام، حنا، لارستان ،انجیر و زعفران استهبان انارمهارلو مسقطی لارستان سفیدآب صنایع دستی و گیوه استهبان خرمای جهرم و آبلیموی جهرم.

● استان بوشهر

در حال حاضر شاخص ترین محصول صنایع دستی استان بوشهر گبه و گلیم صادراتی است که در مناطق وسیعی از شهرستانهای استان رواج دارد. مهمترین مراکز گبه بافی در استان بوشهر عبارتند از:
روستاهای شول، کمالی، بهمنیاری، محمدصالحی، عباسی، فخرآوری، کلر و چهار روستایی از توابع شهرستان گناوه. پس از آن باید از عبای شتری بوشهر نام برد که در نوع خود منحصر به فرد میباشد و امروزه به مقدار بسیار محدودی تولید میگردد.
گرگوربافی، حصیربافی، سفال و سرامیک از دیگر صنایع دستی استان بوشهر هستند.
محصولات دریایی(ماهی و میگو) و شیره خرما و ارده از سوغاتی این استان هستند.

● استان چهارمحال و بختیاری

▪ فرش و گلیم چالشتر
مراکز اتراق عشایر و روستاهای استان چهارمحال و بختیاری محل تولید گلیم وجاجیم است.